Monique Ravenstijn, ondernemer met een missie

Ondernemer, columnist, spreker, moeder, en wereldverbeteraar. Monique Ravenstijn (49), eigenaar van twee Jumbo-supermarkten in het West-Friese, is altijd in beweging. Hoe ze dat allemaal voor elkaar krijgt? ,,Door het ontdekken van mijn eigen zachtheid.’’ Een missie voor maatschappelijke empathie en tegen veronachtzaming en verspilling.

Het verhaal wat Monique Ravenstijn in haar columns en voor een zaal vol toehoorders vertelt, is een verhaal over zelfontwikkeling. Hoe zij als hardwerkende supermarkteigenaar, echtgenote en moeder van drie kinderen op Texel zichzelf negen jaar later vindt in Bergen. De – soms wel – tachtig uur per week heeft ze ingewisseld voor een vierdaagse werkweek. Dat wil niet zeggen dat ze op haar lauweren rust, het tegendeel is waar, Monique staat telkens ’aan’, maar dan anders.

Monique Ravenstijn stamt uit een ondernemersgezin. Haar ouders hadden supermarkten op Texel, die ze later overnam. Ze trouwde, kreeg drie kinderen, en werkte dag en nacht in de winkels, met hoge zomers pieken. ,,Het waren fijne jaren op Texel, maar toch niet wat ik zocht kwam ik achter. Ik kon het zo niet meer vinden wat ik met mijn leven wilde. Ik heb toen opgeschreven welke dromen ik eigenlijk had. Wat voor mens ik wilde zijn, wat voor partner en wat voor moeder? Ook zakelijk. Mijn toenmalige man en ik werkten beiden keihard. De winkels hadden we overgenomen van míjn ouders, maar mijn man was toch het gezicht van het bedrijf, zoals dat dan gaat. Op het moment dat ik mijn supermarkttenue verruilde voor een colbert, veranderde het voor mij.’’

Ze wilde leren en zichzelf ontwikkelen, het zelfvertrouwen opschroeven, en er ook zijn voor haar kinderen. Ook kwam ze tot de slotsom dat haar huwelijk over de houdbaarheidsdatum heen was. Ze scheidde van haar man, verliet het Waddeneiland en vertrok naar het West-Friese. ,,Daar hadden we in Zwaagdijk een Jumbo-supermarkt. Ik kocht een appartement in Hoorn en leefde een tijdje als in een cocon. Het heeft wel enige tijd nodig om wonden te laten genezen en dat je de balans in je nieuwe leven vindt. In die tijd heb ik veel in mezelf geïnvesteerd. Een ondernemer ben ik altijd wel geweest, maar ik durfde eigenlijk nooit zelf de stappen te zetten. Ik heb de ware Monique vroeger altijd aan de kant geschoven. Het was een periode van persoonlijke verdieping, spiritualiteit en dat heeft me juist ook zakelijk verder gebracht.’’

Kerk

Ravenstijn ontdekte wat voor een ondernemer ze eigenlijk wilde zijn. Next level ondernemen en in haar missie was ze stellig: ’ervoor zorgen dat je de wereld mooier achterlaat’. Geen simpele opgave voor iemand die ingekapseld is in het traditionele economische principe, waarin winst maken elk ander belang ondergeschikt maakt. Met haar supermarkt besloot Monique het over een andere boeg te gooien; verantwoord ondernemen maar dan echt. ,,We leven in een tijd van ontkerkelijking. De kerk was vroeger het middelpunt van de samenleving; de plek waar mensen samenkomen en het leven met elkaar delen. Zo zie ik de functie van een supermarkt ook, veel mensen komen er tezamen. Daar kan je dus meer voor doen dan alleen de boodschappen leveren. Samenwerken met de gemeenschap en goed nabuurschap, dat is de kern waar het om draait.’’

Niet dat ze daar zomaar ineens een blauwdruk ontwierp hoe zoiets dan zou moeten functioneren. Ze gaat meer op intuïtieve basis te werk. Neem nou haar ’mootjes-minisupers’, een klein winkeltje met weggeefproducten voor mensen die het niet breed hebben. ,,Het idee kwam eigenlijk op toen er berichten kwamen dat veel meisjes en vrouwen geen maandverband gebruiken domweg omdat ze het niet kunnen betalen. Dat kan niet waar zijn, denk je dan. Zoveel verborgen armoede in Nederland? En hoe zou je daar dan wat aan kunnen doen? We hebben toen in de winkel een kast neergezet waar vrouwen gratis maandverband kunnen meenemen. Later kwamen daar meer producten bij, houdbare levensmiddelen en ook boeken bijvoorbeeld. Het is niet zo dat Jumbo deze mootjes-supers telkens bijvult, het idee is dat de gemeenschap waar zo’n kast staat dat zelf doet. En dat werkt wonderwel. We zien dat er veel van de mootjessupers gebruik wordt gemaakt en dat ze door de buurt waar ze staan goed bevoorraad worden. Op een enkele plaats liep het niet naar behoren, en die hebben we gesloten.’’ De mootjessupers zijn op diverse plekken in Noord-Holland en Noord-Brabant te vinden en onlangs werd in België de tiende geopend.

Huiskamers

Over de nieuwe kerk gesproken, in haar Jumbo-winkels – na Zwaagdijk is in Heerhugowaard een tweede vestiging geopend – richtte Ravenstijn huiskamers in. Een zithoek waar de buurt bijeen kan komen om onder het genot van een ’bakkie en gebakkie’ samen de eenzaamheid even te verdrijven. ,,Vooral in Heerhugowaard wordt daar veel gebruik van gemaakt. Mensen doen een boodschap en gaan dan gezellig bij elkaar zitten om bij te praten.’’

Duurzaamheid is een ander thema wat in de winkels terugkomt. In de Jumbo’s van Monique staan informatiestands over gezonde voeding. ,,Bij ons is een volkoren tosti ook goedkoper dan een tosti op wit brood’’ Verder wordt er een variatie aan producten van lokale producenten aangeboden. ,,Wij zetten in op een goede relatie met de agrariërs in de omgeving. Want ook dat is nabuurschap. Het lijkt soms dat je als retailer tegengestelde belangen hebt met boeren, maar het verschil is niet zo groot als aangenomen, uiteindelijk ben je allebei ondernemer. Wij nodigen telers uit om bij ons in de winkel over hun werk en producten te komen vertellen of gaan wij naar een agrarisch bedrijf om daar te kijken. Zo blijf je in gesprek en kan je veel opsteken van elkaar.’’

De oude economie gebruiken om een nieuwe economie op te bouwen, een organische transitie naar een andere wereld waarin de ondernemer niet alleen wordt beoordeeld op hoeveel winst er wordt gemaakt. Het ideaalbeeld van Ravenstijn, die bij dit uitgangspunt trouw aan het ondernemerschap. ,,Natuurlijk, want geld verdienen is ook duurzaam, tenminste dat kan het zijn. Omzetverlies is immers ook niet goed voor een onderneming, waardoor je minder mogelijkheden hebt om nieuwe kansen te creëren. Je ziet tegenwoordig mooie initiatieven van maatschappelijk ondernemen, maar ik vind daarnaast wel dat veel kansen nog onbenut blijven. Veel ondernemers zien er misschien de meerwaarde nog niet van in, zit het winst maken en omzetgroei er diep ingebakken. Het kan inderdaad zo zijn dat het resultaat vaak niet direct zichtbaar is, het is ook meer een kwestie van de lange adem. Maar daar moet je niet voor terugdeinzen. Geloof in je visie en missie, en houdt eraan vast, dan kom je een heel eind.’’

Het vrouw-zijn zit Monique niet langer in de weg zoals vroeger in, zoals het het zelf omschrijft, de masculiene ondernemerswereld. Ze is gaan inzien dat daar juist haar kracht in ligt. ,,Ik heb geleerd dat ik zacht mag zijn naar mezelf. Ik ben in mezelf gaan geloven en ga voor mijn eigen ideeën, ook als het tegen de stroom in is en anderen het er niet mee eens zijn. We zijn er altijd gevoelig voor wat anderen van ons vinden, maar het is goed om ervan uit te gaan wat je zelf precies wil. Ik wil andere keuzes kunnen maken zodat er ook andere uitkomsten komen dan het gebruikelijke.’’

,,Ik heb nu een ander perspectief dat begint met persoonlijk leiderschap. Ik kan meer vanuit mijn hart leven en durf dat meer. Mijn kracht is het aansporen van nieuwe ideeën. Het hele leven is leren en vooral leren van je fouten. Je moet je zelf reflecterende vermogen kunnen aanzetten en je constant afvragen ’hoe kan je het ook anders doen’. Niemand weet precies hoe je alles moet doen of doet alles goed, ik ook niet. Twijfel is goed. Maar blijf constant vragen stellen, waarom gebeurt iets en hoe zou je het ook anders kunnen aanpakken.’’

Rust

Twee jaar geleden streek Monique neer in Bergen, voor haar een baken van rust na de drukte in Hoorn. ,,Ik ben hier tot rust gekomen. Zit weer heerlijk dicht bij de zee, heeft misschien met mijn verleden op Texel te maken. Ik werk nog maar vier dagen en dat bevalt me prima. Een dag per week ben ik in de winkel in Zwaagdijk, en een dag in Heerhugowaard. Verder hou ik me op zakelijk vlak bezig met allerlei andere activiteiten, zoals het schrijven van columns en boeken. En ik geef op uitnodiging lezingen, veelal bij ondernemersverenigingen. Ik merk dat er nu heel anders tegen mij wordt aangekeken. Laatst nog raakte ik in gesprek met een vrouw van de SP, belandden we in een discussie over de Retail en duurzaamheid, en vroeg ze me of ik daar met de partij eens over verder zou willen praten. Dat hou ik dan wel af, ik heb geen politieke ambities.’’

Wat haar dan wel voor ogen staat voor de nabije toekomst? ,,Ik wil nog wel een paar Jumbo Monique-supermarkten erbij. Het merk verder uitbouwen en de impact van mijn visie en missie vergroten. Creatief bezig zijn om mensen te inspireren. Ik zou ook graag een podcast willen. Ik heb nog geen idee hoe dat dan werkt, maar daar kom ik wel uit.’’

Tekst: Yvo Grote Foto: Marcel Rob